Học giả Việt Nam tiếc thông điệp Obama đến muộn

Nam Nguyên, phóng viên RFA
2014-05-30

Tổng thống Barack Obama phát biểu tại Học viện quân sự West Point, New York, ngày 28 tháng 5 năm 2014.

White House Photo/Pete Souza

 

Hoa Kỳ sẵn sàng đáp trả sự gây hấn của Trung Quốc trên Biển Đông, lời cảnh báo do Tổng thống Barack Obama đưa ra hôm 28/5 tại Học viện quân sự West Point (New York) được báo chí Việt Nam nhanh chóng chuyển tải. Phải chăng Việt Nam trông đợi sự ủng hộ của Hoa Kỳ và liệu việc này có giúp Việt Nam thoát khỏi hoàn cảnh đơn độc trong cuộc đấu không cân xứng với kẻ xâm lược phương Bắc.

Một tín hiệu rất tốt

Trong câu chuyện với Nam Nguyên vào tối 29/5/2014, Thạc sĩ Hoàng Việt, giảng viên luật quốc tế trường Đại học Luật TP.HCM, thành viên Quỹ nghiên cứu Biển Đông đã trả lời câu hỏi là bản thân ông đón nhận tuyên bố của Tổng thống Obama như thế nào:

“Cá nhân tôi cho rằng, đó là một tín hiệu rất tốt. Và nếu Hoa Kỳ đã có những tiếng nói mạnh mẽ hơn như vậy, nếu Hoa Kỳ đưa ra sớm từ đầu thì có lẽ đã ngăn chặn được sự leo thang của Trung Quốc như thời gian vừa rồi. Và tôi đã từng nói, trên thế giới này để kiềm chế được tham vọng của Trung Quốc đối với các vùng biển, trong đó đặc biệt là Biển Đông thì chỉ có một quốc gia có thể làm được đó là Hoa Kỳ. Vì Hoa Kỳ có uy tín và khả năng, cũng như kinh nghiệm phát triển cường quốc biển  của mình. Hoa Kỳ đủ sức và chỉ có Hoa Kỳ có thể ngăn chặn tham vọng của Trung Quốc ở vùng Biển Đông này.”

Trả lời cùng một câu hỏi được chúng tôi nêu ra,  TS Phạm Chí Dũng nhà bình luận độc lập hiện sống và làm việc ở Sài Gòn nhận định:

Đó là một tín hiệu rất tốt. Và nếu Hoa Kỳ đã có những tiếng nói mạnh mẽ hơn như vậy, nếu Hoa Kỳ đưa ra sớm từ đầu thì có lẽ đã ngăn chặn được sự leo thang của TQ.
-Thạc sĩ Hoàng Việt

“Tôi nghĩ là rất nhiều người Việt Nam ủng hộ chuyện này và họ còn thấy sự thực lòng của Mỹ nữa. Còn về quyền lợi của Mỹ thì rõ ràng Tổng thống Obama cần hành động như vậy, không thể hành động khác được. Vì nếu hành động khác thì nó không thuận chính sách xoay trục về Châu Á Thái Bình Dương của Mỹ. Cho tới lúc này ít nhất một hành động mà Mỹ cần thể hiện là tăng cường vai trò hạm đội 7 trên khu vực Biển Đông, để ngăn chặn ảnh hưởng bành trướng mở rộng của Trung Quốc, đó là vấn đề mà hiện nay người Mỹ đang phải đối mặt. Giàn khoan HD 981 mặc dù là một câu chuyện rất nhỏ nhưng là một thách thức gián tiếp mà tôi cho là cả trực tiếp đối với chính quyền Mỹ về tất cả những gì gọi là chính sách bảo vệ quyền lợi và công dân Mỹ ở ngoài biên giới Mỹ.”

Thông tấn xã Việt Nam cũng nhanh chóng đưa tin về điều gọi là ‘Mỹ ủng hộ Việt Nam khá mạnh mẽ trong vấn đề Biển Đông. Hãng thông tấn chính thức này đã trích nhận định của GS Nguyễn Mạnh Hùng, chuyên ngành quan hệ quốc tế của Đại học George Mason tiểu bang Virginia Hoa Kỳ. GS Nguyễn Mạnh Hùng nói rằng: “Quan điểm  của chính quyền Mỹ  trước vấn đề Biển Đông như vậy là rõ ràng và nên được đặt trong bối cảnh chính quyền ông Obama thời gian qua đã liên tục nêu quan ngại trước các hành động của Trung Quốc.”

Học giả Hoàng Việt thành viên Quỹ nghiên cứu Biển Đông giải thích rõ hơn về việc tại sao ông lại tiếc về việc thời điểm mà ông cho là khá chậm khi phía Hoa Kỳ thể hiện quan điểm mạnh mẽ và cụ thể hơn về vấn đề Biển Đông:

“Trong suốt thời gian vừa rồi chính quyền Hoa Kỳ vẫn có những phản đối, nhưng là những phản đối ở mức độ vừa phải và chỉ dừng lại ở những tuyên bố mang tính chất lo ngại thôi. Chính vì vậy Trung Quốc cho là họ toàn quyền giống như một ông chủ ở một vùng hoang vu ở Châu Á này và Trung Quốc có thể quyết định muốn làm gì cũng được. Chính vì vậy dẫn tới hàng loạt những căng thẳng do Trung Quốc gây ra. Cho nên, nếu phía Hoa Kỳ như Tổng thống Obama phát biểu ở Học viện West Point cho thấy một tiếng nói phản đối mạnh mẽ từ phiá Hoa Kỳ, thì điều này sẽ làm cho Trung Quốc phải chùn tay.”

Tàu Trung Quốc (bên phải) sử dụng vòi rồng để tấn công tàu tuần tra của Việt Nam và cũng liên tiếp húc vào tàu VN trong vùng biển tranh chấp ở Biển Đông hôm 2 tháng 5, 2014. AFP PHOTO.

Tuyên bố của Tổng thống Obama về Biển Đông được đưa ra vào ngày 28/5 trong bối cảnh Việt Nam đã chịu trận 28 ngày, đã thất bại trong việc đẩy giàn khoan Hải Dương 981 ra khỏi vùng đặc quyền kinh tế của mình. Cùng ngày 28/5 Trung Quốc đã hoàn tất việc di chuyển giàn khoan chếch lên phía đông bắc 23 hải lý, gần đảo Tri Tôn hơn nhưng vẫn nằm trong vùng đặc quyền kinh tế thềm lục địa Việt Nam. Trung Quốc còn xác nhận họ đã hoàn tất khoan thăm dò ở vị trí cũ, nay bước sang giai đoạn hai. Với tình hình này việc Việt Nam mất biển đã thể hiện và không loại trừ việc Trung Quốc hạ đặt giàn khoan dầu khí ở bất cứ chỗ nào trên vùng biển Việt Nam. TS Phạm Chí Dũng từ Sài Gòn nhận định:

“Thứ nhất giàn khoan 981 là bước đi đầu tiên trong chiến dịch gây hấn của Trung Quốc và lấn chiếm từng hải lý một trên vũng lãnh thổ của Việt Nam. Thứ hai một viên tướng về hưu của Trung Quốc đã từng tuyên bố rằng Trung Quốc có thể kéo 100 giàn khoan lại sát với HD 981 vào vùng biển Việt Nam mà không cần phải dè dặt gì. Và thứ ba tôi nghĩ là nhà nước Việt Nam họ đã quá đuối trong việc này, gần 4 tuần sau khi sự khởi động dịch chuyển giàn khoan HD 981 từ Hải Nam vào Việt Nam mà không có một phản ứng gì đáng kể. Cho tới nay tất cả những điều nói ra là kiện Trung Quốc ra tòa án quốc tế như Philippines làm thì cũng chưa tới đâu cả. Tôi không hiểu nhà nước Việt Nam, các hội đồng cố vấn các giáo sư họ đang tính toán điều gì, đó chính là điều tôi từng viết “nhu nhược là nguồn cơn của tội lỗi và đớn hèn là căn nguyên của mất nước.”

Việt Nam cứ mãi kiềm chế?

Gần 4 tuần sau khi chủ quyền trên vùng biển duyên hải Việt Nam bị Trung Quốc xâm phạm Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nêu 3 nhóm giải pháp cụ thể về biển Đông. Nhưng theo giới quan sát chính trị, thì nó hoàn toàn không có gì mới so với những gì mà chính quyền Việt Nam đã thể hiện.

Hầu hết báo chí Việt Nam đưa tin này và báo mạng VnEconomy gọi là thông điệp của Thủ tướng với 3 nhóm giải pháp cụ thể về biển Đông. Tờ báo tóm gọn lời Thủ tướng: “Kiên quyết đấu tranh với Trung Quốc trên biển Đông, nhưng vẫn giữ quan hệ ngoại giao, kinh tế bình thường, tuyệt đối lên án các hành vi kích động, bài trừ người Hoa.”

Nếu Việt Nam cứ mãi kiềm chế như thế này mà không đẩy được cái giàn khoan của Trung Quốc ra thì có nguy cơ là Việt Nam ở vào thế yếu.
-Thạc sĩ Hoàng Việt

Như vậy người Việt Nam kiên trì thực hiện chấp pháp trên vùng biển của mình và sẽ không bao giờ sử dụng vũ lực. Điều gì sau cùng sẽ xảy ra, nếu lực lượng cảnh sát biển, kiểm ngư Việt Nam vẫn mãi chịu trận trước vành đai bảo vệ giàn khoan của hơn 100 tàu Trung Quốc vũ trang. Nhà nghiên cứu biển đông Hoàng Việt nhận định:

“Một bên là Việt nam vẫn hết sức kiềm chế để không bị rơi vào cái bẫy của Trung Quốc đang giăng ra. Trung Quốc muốn Việt Nam sử dụng vũ lực trước thì Trung Quốc sẽ có cớ để đáp trả ngay, Việt Nam vẫn cố hết sức để kiềm chế vấn đề đó. Tuy nhiên nếu Việt Nam cứ mãi kiềm chế như thế này mà không đẩy được cái giàn khoan của Trung Quốc ra thì có nguy cơ là Việt Nam ở vào thế yếu, Trung Quốc cho rằng họ thành công trong việc này và nó sẽ tạo thành một tiền lệ để Trung Quốc tiếp tục làm trong tương lai.

Về lâu về dài, một mặt Việt Nam vẫn lên tiếng kêu gọi cộng đồng quốc tế ngăn chặn tham vọng của Trung Quốc, cũng giống như buộc Trung Quốc phải xuống thang trong cuộc gây căng thẳng này. Mặt thứ hai thì làm sao Việt Nam phải xây dựng được nội lực của mình, trong đó các đội tàu như cảnh sát biển, kiểm ngư có đủ sức mạnh để mà có thể đương đầu với các lực lương của Trung Quốc thì lúc đó Việt Nam mới có thể bảo vệ được vùng biển của mình.”

Đấu tranh trên thực địa là một trong 3 giải pháp bảo vệ chủ quyền ở biển Đông mà Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng công bố hôm 29/5/2014 tại Hà Nội, hai giải pháp còn lại là đấu tranh trên mặt trận ngoại giao và đấu tranh bằng con đường dư luận.

Đấu tranh trên thực địa thì Thủ tướng chỉ đạo các tàu chấp pháp Việt Nam phải luôn có mặt tại vị trí mới của giàn khoan Trung Quốc cản phá và đẩy đuổi tàu trung Quốc hoạt động trái phép. Ông Nguyễn Tấn Dũng cho biết hơn 30 tàu của lực lượng chấp Việt Nam đã bị tàu Trung Quốc đâm va, gây hỏng hóc. Ông Thủ tướng cũng cảnh báo sẽ còn có va chạm nhiều nữa, nhưng ông chỉ đạo lực lượng chấp pháp Việt Nam phải kiên quyết và cố gắng kiềm chế.

Khi nói về giải pháp đấu tranh trên thực địa, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng không hề hứa hẹn đóng thêm tàu lớn hơn, mạnh hơn để trang bị cho lực lượng chấp pháp, cũng như gia tăng ngân sách để tăng cường đội ngũ tiền phương này. Vậy thì làm thế nào mà lực lượng cảnh sát biển, lực lượng kiểm ngư Việt Nam có thể đối đầu lực lượng tàu ngư chính, hải giám, hải sự hùng mạnh của Trung Quốc. Hỏi như thế tất nhiên đã có câu trả lời.