RFA: Khi truyền thông thay áo cho người được phỏng vấn

Chương trình thời sự tối 26/3/2013 của Đài Truyền hình Quốc gia VTV.

Screen capture

Đài truyền hình trung ương VTV từ vài năm gần đây đã cho thấy sự cẩu thả, bất cần đạo đức truyền thông trong khi tác nghiệp, tạo nên một mối ác cảm trong một bộ phận thính giả có kinh nghiệm khi thu nhận thông tin. Số khán giả bất mãn này ngày càng lớn và lan rộng trong nhiều thành phần xã hội do cung cách làm việc của VTV, và cáo giác nơi này không xứng đáng là một cơ sở truyền thông chính thống đại diện cho cả quốc gia, chế độ.

Dân phòng làm giáo dân

Cư dân mạng trước đây đã giận dữ trước một video clip phản ảnh cách tác nghiệp rất phản cảm của VTV khi phóng viên ra ngoài làm việc. Khung cảnh cho thấy phóng viên chuẩn bị phỏng vấn những giáo dân công giáo trong vụ nhà thờ Thái Hà cho bài phóng sự nhằm chỉ trích nhà thờ này. Có lẽ không tìm thấy người muốn nói đúng với bài viết sẵn, phóng viên đã tìm được một dân phòng, trên ngực mang đầy huy chương và đề nghị ông này thay áo và lột huy chương xuống để trở thành giáo dân. Video clip miêu tả tâm trạng người giả danh này rất sẵn sàng làm cái công việc không mấy đẹp đẽ, còn nhóm phóng viên thì cười đùa hớn hở trước cái điều mà họ cho là sáng tạo.

Có thể lãnh đạo VTV cho rằng cung cách của nhóm phóng viên này đáng phê bình kiểm điểm khi họ công tác bên ngoài trường quay chính của VTV cho nên do thiếu kiểm soát dẫn đến tình trạng coi thường nguyên tắc truyền thông. Tuy nhiên một vụ khác mới xảy ra vài ngày trước, được quay tại trường quay chính của VTV thì sự việc thay áo cho người được phỏng vấn vẫn lập lại như cũ, lần này thì không phải dân phòng trở thành một giáo dân mà một cán bộ cộng sản trở thành một linh mục.

Cán bộ trở thành linh mục

Đó là ông linh mục giả danh Nguyễn Quốc Hiếu trên chương trình VTV tối 26 tháng 3 trong đoạn phóng sự mang tên “Chức sắc tôn giáo góp ý sửa Hiến pháp 1992”.

Trong phát biểu của mình có đoạn ông Hiếu nói: “không ai xâm phạm tự do tín ngưỡng tôn giáo hoặc lợi dụng tín ngưỡng tôn giáo để vi phạm pháp luật. Nếu chúng ta để từ “không ai được vi phạm” tôi nghĩ rằng nó thuộc về lãnh vực cá nhân nhiều, vì vậy cho nên có thể ta thay đổi từ “không ai” ấy bằng cái từ “nghiêm cấm mọi hành vi sai phạm hiến pháp”.

Bên dưới hình ảnh của ông Hiếu VTV chạy hàng chữ Linh mục Nguyễn Quốc Hiếu, Chủ tịch Ủy Ban Đoàn kết Công giáo tỉnh Bắc Ninh.

Ông ấy là giáo dân và đồng thời đối với xã hội ông ấy làm Chủ tịch Ủy ban Đoàn kết Công giáo tỉnh Bắc Ninh và đồng thời cũng là người trong mặt trận, trong Hội đồng Nhân dân tỉnh Bắc Ninh.

LM Đaminh Nguyễn Xuân Trường

Giáo dân Bắc Ninh đã nhanh chóng phát hiện ra rằng VTV đã thay chiếc áo linh mục cho ông, che cái vị trí thật mà ông đang giữ trong Đảng. VTV nghĩ rằng với tiếng nói của một linh mục thì Giáo hội công giáo Việt Nam sẽ khó đối phó hơn khi ông này nói những điều ngược lại với tín lý công giáo hay một chính sách, ý kiến nào đó của Hội Đồng Giám Mục.

Hai ngày sau khi vụ việc xảy ra, vào ngày 28 tháng 3 Tòa Giám mục Bắc Ninh đã ra thông báo xác nhận Giáo phận Bắc Ninh không có linh mục Nguyễn Quốc Hiếu. Thông báo rất ngắn nhưng rõ ràng viết rằng: “Trong chương trình thời sự tối ngày 26 tháng 3 năm 2013 của đài truyền hình trung ương VTV có đoạn phóng sự “Chức sắc tôn giáo góp ý sửa đổi Hiến Pháp 1992,” có dòng chữ chú thích “Linh mục Nguyễn Quốc Hiếu, Chủ tịch Ủy ban đoàn kết Công giáo tỉnh Bắc Ninh” làm cho nhiều người ngộ nhận ông Nguyễn Quốc Hiếu là linh mục của Giáo Phận Bắc Ninh.

Vì vậy, Văn phòng Tòa giám mục Bắc Ninh xác nhận và thông báo giáo phận Bắc Ninh không có linh mục nào tên là Nguyễn Quốc Hiếu.”

Thông báo do linh mục Đaminh Nguyễn Xuân Trường, chánh văn phòng TGM Bắc Ninh ấn ký.

Xác nhận với chúng tôi, linh mục Đaminh Nguyễn Xuân Trường nói:

“Ông Nguyễn Quốc Hiếu là giáo dân thuộc giáo xứ Tân Hòa của Bắc Ninh. Ông ấy là giáo dân và đồng thời đối với xã hội ông ấy làm Chủ tịch Ủy ban Đoàn kết Công giáo tỉnh Bắc Ninh và đồng thời cũng là người trong mặt trận, trong Hội đồng Nhân dân tỉnh Bắc Ninh.”

Phản cảm, mất tin tưởng

Sinh viên công giáo ở giáo phận Vinh, ký kiến nghị đòi hủy điều 4 hiến pháp 1992. Courtesy Nuvuongcongly.

Khi được hỏi ý kiến của Đức cha Cosma Hoàng Văn Đạt về việc này như thế nào linh mục Trường cho biết:

“Đức cha bây giờ không có mặt ở tòa Giám Mục bởi vì tuần này là tuần thánh của giáo hội Công giáo. Ngài đến một giáo xứ miền núi để giúp bà con giáo dân lãnh nhận bí tích hòa giải và các nghi thức khác.

Chúng tôi cũng không biết rõ lắm phản ứng của giáo dân Bắc Ninh như thế nào nhưng nói chung là ngạc nhiên và ngỡ ngàng vì nó không đúng. Đạc biệt là một cái đài truyền hình của trung ương đưa tin mà không xác nhận tin tức về người này như thế nào mà lại đưa là linh mục Nguyễn Quốc Hiếu vào đấy thì nó tạo sự phản cảm cho người xem vì nó không đúng.”

Linh mục Nguyễn Đức Đại chánh xứ nhà thờ Thái Nguyên cho chúng tôi biết ý kiến của ông về việc các tôn giáo được nhà nước mời tham gia góp ý dự thảo Hiến pháp:

“Thực ra cuộc họp đó tôi nghĩ rất tốt. Tổ chức tham khảo và đóng góp Hiến pháp nhằm đưa ra ý kiến thì điều đó là quý và rất tốt, và giáo phận Bắc Ninh cũng đã ủng hộ rất nhiệt tình trong vấn đề tham gia đóng góp ý kiến. Việc đóng góp đó là bổn phận và trách nhiệm của mỗi người dân, của công dân thì linh mục cũng là công dân.

Hơn nữa vì cái chung vì xã hội đưa đến công bình hòa thuận thương yêu và hợp lý, nhất là tôn trọng nhân quyền thì đó là điều rất quý. Chính vì thế cho nên ngay Đức cha và các linh mục cũng như giáo dân đều ủng hộ và nhiệt tình đóng góp vào việc sửa đổi hiến pháp đó.”

Nhận xét việc giả danh do VTV thực hiện đối với ông Nguyễn Quốc Hiếu, linh mục Nguyễn Đức Đại cho biết:

“Đối với tôi là một linh mục thì quả thực rằng tôi thấy điều đó hơi quá, quá ranh giới. Tôi cũng rất bất ngờ khi xem lại cái video đó và nghe người ta nói thế thì quả thực tôi không bằng lòng. Người ta đã đi quá không đúng với sự thật và giả danh thì tôi thấy rằng họ quá lạm dụng. Với bản thân tôi thì thấy không bằng lòng nếu nói một cách nhẹ nhàng, còn nặng hơn thì tôi không đồng ý.”

Gần đây VTV đem ông cựu Bộ trưởng Nguyễn Đình Lộc lên phát biểu không ngoài mục đích hạ thấp giá trị của kiến nghị 72 mà ông này là người đích thân mang đến cho Ủy Ban pháp luật của Quốc hội. VTV tiếp tục mang người của Đảng khoác chiếc áo linh mục để nói theo ý Đảng đi ngược lại với Bản thông báo của Hội Đồng Giám Mục Việt Nam về Dự thảo sửa đổi Hiến pháp mà Giám mục Hoàng Văn Đạt, cai quản giáo phận Bắc Ninh cũng là Tổng thư ký Hội Đồng Giám Mục Việt Nam là việc làm có chủ đích nhằm bôi bẩn bản thông báo này của VTV.

Hàng ngàn bài viết trên facebook và blog của cư dân mạng cho rằng hành vi thay áo cho người được phỏng vấn sẽ kéo VTV xuống tận đáy sự mất tin tưởng của người xem, và tình trạng lem luốc của nó sẽ làm khuôn mặt của Đảng Cộng sản Việt Nam trong lúc này thêm khó coi hơn lúc nào hết.