Công an Bắc Giang nhận sai sót

Công an Bắc Giang nhận sai trong vụ “án oan” 
Nguyễn Thanh Chấn: Tự “nhận tội” hay bị

“ép cung” ?

Ls Trần Hồng Phong 

Thông tin trên báo chí về việc chiều ngày 4-12-2013, lãnh đạo tỉnh Bắc Giang cho hay công an tỉnh này đã thừa nhận “có sai sót trong quá trình tổ chức điều tra, có những nguyên nhân chủ quan dẫn đến oan” với ông Nguyễn Thanh Chấn tuy không bất ngờ, nhưng rõ ràng đã làm cho những người quan tâm đến vụ án này cảm thấy an tâm hơn cho số phận anh Chấn. Mặc dù cho tới giờ phút này theo quan điểm của TANDTC, về mặt pháp lý anh Chấn vẫn đang là bị cáo, bị truy tố về tội giết người. Chưa oan!

Công an nhận sai tuy không bất ngờ, nhưng điều bất ngờ chính là sự thay đổi trong “lời khai” của họ. Bởi ban đầu, họ đều đã khẳng định quá trình điều tra, hỏi cung anh Chấn hoàn toàn không có chuyện ép cung, nhục hình. Tóm lại là đúng, là bình thường.

Thế mà chỉ sau khoảng nửa tháng, họ đã bất ngờ thay đổi “lời khai” đến 180 độ, nhận sai. (Tất nhiên là với điều kiện lãnh đạo tỉnh đưa thông tin chính xác).

Việc những điều tra viên trong vụ án anh Chấn nhận sai trong bối cảnh hoàn toàn tự do về thân thể và quyền công dân (không bị khởi tố bị can, không bị tạm giam, không bị hỏi cung …vv) cho thấy nhiều khi một người không cần bị ai ép cung vẫn có thể thay đổi ý kiến, lời khai của mình, thì việc một bị can bị “đàn áp” về mặt tinh thần, giữa bốn bức tường bê tông – sẽ phải chịu áp lực lớn đến mức nào. Và việc họ đôi khi phải “nhận tội” dù không có tội là điều hoàn toàn có thể xảy ra. Chính vì vậy, pháp luật mới có quy định tuyệt đối không được ép cung, dùng nhục hình. Tuyệt đối không được lấy lời khai nhận tội của bị can, bị cáo làm căn cứ duy nhất để kết tội. 

Tuy nhiên, điều tôi băn khoăn là các điều tra viên nhận sai là do họ tự nguyện (có thể so sánh với việc “tự nhận tội”) hay là họ bị “ai đó” hăm dọa, ép họ phải nhận? Và nếu họ nhận sai, và nếu pháp luật được thực thi, thì liệu sau này khi bị truy tố ra tòa án họ có “kêu oan” như anh Chấn hay không?

Vì nếu thật sự sai, họ chắc chắn sẽ bị khởi tố hình sự về một trong các tội danh như: tội dùng nhục hình, tội bức cung, tội làm sai lệc hồ sơ vụ án (theo các điều 298, 299, 300 Bộ luật hình sự). Họ sẽ phải trả giá rất lớn, sẽ mất rất nhiều: từ công danh sự nghiệp, cho đến uy tín, nhân thân, thậm chí ảnh hưởng đến gia đình, người thân. Nói khác đi, không dễ mà họ nhận sai.

Mặc dù theo nguyên tắc “cặp phạm trù” của chủ nghĩa mác – lê, thì trong cuộc sống luôn có quy luật nhân - quả. Tức là nếu anh Chấn oan, thì công an phải sai. Nhưng ở xứ Việt Nam mình nhiều khi không hẳn là vậy. Đã từng có những vụ án có người bị kết tội đưa hối lộ (do khai nhận) nhưng lại không có người nhận hối lộ. Hay như chuyện quản lý tài sản nhà nước dù ai cũng thấy thất thoát sai phạm khắp nơi, nhưng cuối cùng không có ai sai, mọi thứ đều “đúng quy trình”!

Cá nhân tôi cho rằng mỗi người luôn cần phải linh động, chuyển biến về mặt nhận thức (đây cũng chính là một quy luật của chủ nghĩa mác – lê). Cái gì có lợi cho bản thân và cũng có lợi cho người dân, đất nước thì nên làm, mà không cần cứ phải “kiên định con đường”. Như chuyện bà thủ tướng Thái Lan mới đây đã đột ngột thay đổi thái độ với những người biểu tình. Hay ông Enxin đang là bí thư thành ủy thủ đô Moskva (Liên Xô) đã thay đổi lý tưởng, rời bỏ đảng cộng sản, đưa nước Nga đi vào con đường dân chủ, đa đảng. Hay như vua Bảo Đại tự nguyện thoái vị, tổng thống Dương Văn Minh đầu hàng phe cách mạng …vv - chẳng phải là đáng cho nhiều người phải học hỏi hay chí ít là suy ngẫm hay sao?

Các anh công an trong vụ án Nguyễn Thanh Chấn có lẽ cũng không cần phải kiên định mình luôn “trong sạch vững mạnh”, mình luôn luôn đúng. Các anh hãy hành xử cho đúng với lương tâm và trách nhiệm công dân của mình. Có thể các anh sẽ bị khai trừ khỏi đảng, nhưng chính là các anh sẽ trở về và hòa vào 87 triệu người dân Việt còn lại không phải là đảng viên. Các anh mất nhưng chính là được, trong sự mến yêu, tha thứ và chia sẻ của mọi người.

Nếu thật sự các anh đã tự nhận sai mà không bị ép cung, tôi xin gửi lời chia sẻ và bày tỏ lòng tôn trọng các anh.

Tác giả gửi Quê Choa

Bài viết thể hiện văn phong và quan điểm riêng của tác giả