BBC: Chỉ số GDP của Việt Nam bị tính sai?

Một nhà quan sát trong nước nói với BBC, nghi ngờ của các chuyên gia kinh tế đối với con số tổng sản phẩm quốc nội (GDP) mà tổng cục thống kê đưa ra là có cơ sở.

Trong Diễn đàn Kinh tế Mùa xuân hôm 08/04, tổng cục thống kê cho biết số GDP quý I năm 2013 của Việt Nam là 4,98%, còn một số chuyên gia cho rằng tăng trưởng tín dụng gần như không có mà vốn chảy vào doanh nghiệp lại gấp nhiều lần thì "GDP không thể tăng."

Trả lời phỏng vấn của BBC về vấn đề trên, Tiến sỹ Nguyễn Quang A, một phân tích gia, nói:

“Con số mà cục thống kê đưa ra như thế, những chuyên gia đặt dấu hỏi cũng có lý vì người ta toàn là những người rất là kỹ về cách tính GDP như thế nào.”

“GDP mà tăng thì phụ thuộc vào vấn đề là tăng cái gì, theo lý thuyết rất cổ điển là phải tăng về vốn, phải tăng về năng suất lao động, số lượng lao động.”

Ông nhận xét, những tỷ lệ tăng đó không khớp với tỷ lệ tăng GDP, “Bản thân con số theo công thức đầy mâu thuẫn.”

"Tăng trưởng tín dụng quý I chưa tới 1% mà tăng trưởng GDP vẫn gần 5% là điều khó hiểu, chẳng lẽ Việt Nam không cần cung ứng tín dụng vẫn có thể tăng trưởng."

Chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh nói trong Diễn đàn Kinh tế Mùa Xuân

Truyền thông trong nước cũng dẫn lời chuyên gia kinh tế Bùi Trinh trong diễn đàn, rằng dư nợ tín dụng tháng 3 không đáng kể, nhưng đầu tư của khu vực ngoài nhà nước lại tăng tới 11%, vậy “doanh nghiệp lấy vốn ở đâu trong khi phần lớn doanh nghiệp đều lệ thuộc vào vốn ngân hàng”.

Chuyên gia Lê Đăng Doanh cho rằng, tăng trưởng tín dụng quý I chưa tới 1% mà tăng trưởng GDP vẫn gần 5% là điều khó hiểu, “Chẳng lẽ Việt Nam không cần cung ứng tín dụng vẫn có thể tăng trưởng,” tờ báo mạng VNExpress dẫn lời ông nói.

Theo Tiến sỹ Quang A, có hai, ba cách tính GDP, “cách tính của Việt Nam người ta gọi là cách tính về phía cung và cách đấy lẽ ra phải nên có kiểm tra chéo bằng cách tính bằng tổng cầu nữa”.

Và lý do của con số không chính xác, theo ông Quang A, là “Tất cả số liệu GDP chỉ xuất phát từ một nơi là tổng cục thống kê, nhưng mỗi một tỉnh có cách tính riêng.

"Và cách tính riêng này của mỗi tỉnh cũng đã bị đem ra mổ xẻ rất là lâu rồi, vì tỉnh nào cũng đều tăng cao hơn mức của cả nước, thậm chí cao hơn rất nhiều.

Mở bằng chương trình nghe nhìn khác

Ảnh hưởng của việc sai số liệu có thể dẫn tới những chính sách hoạch định sai lầm ở mức chính phủ hoặc các nhà hoạch định chính sách, theo ông Quang A.

Trích ý kiến của chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh, việc dựa trên những con số “ảo tưởng” khiến các quyết định can thiệp thường đưa ra rất muộn, không phản ánh tính cấp bách của thực tiễn, mà ví dụ điển hình là Vinashin.

Còn Giáo sư, tiến sỹ Trần Đình Thiên đánh giá trong diễn đàn, cho rằng dựa vào con số "không chuẩn" để xử lý vấn đề luôn luôn "chứa đựng rủi ro và nguy cơ rất lớn" cho quá trình phục hồi.

‘Tô son trát phấn con số'

Tiến sỹ Quang A cho rằng, thống kê sai là một cái vòng luẩn quẩn, do nó không được đánh giá đúng nên người làm thống kê ngày càng mai một“.

“Khi người càng mai một, trình độ mai một thì những số liệu đấy lại càng kém chính xác hơn, kết quả có thể lại sai lệch hơn và nó lại dẫn đến những chính sách tồi hơn, và nó lại khuyến khích người ta phải tô son trát phấn để cho số liệu cho nó đẹp.”

“Vòng luẩn quẩn cứ thế là một mối nguy hiểm cho đất nước.”

"Chừng nào mà còn có cái chế độ độc quyền, hay là cái chế độ toàn trị hết tất cả mọi thứ kể cả thông tin, thì những căn bệnh như thế không bao giờ có thể chữa khỏi được cả."

Tiến sỹ Nguyễn Quang A

Theo ông Quang A, có một số cách khắc phục tình trạng này, trong đó quan trọng nhất là cơ quan về thống kê phải hoàn toàn độc lập với các bộ phận của cơ quan hành pháp, không bị tác động bởi những vấn đề chính trị hàng ngày.

Hơn thế nữa, bản thân những cách tính toán cũng cần phải phổ cập lại cho bản thân họ.

Và điều thứ ba, là cần có các tổ chức độc lập khác nữa để kiểm tra chéo nhằm phát hiện những chỗ không nhất quán trong số liệu để đàm luận.

“Chỉ có trong những lúc tranh luận như thế thì cái phương pháp nó mới được cải thiện hơn, trình độ của người tính toán cũng được cải thiện hơn,” ông nói.

Đương kim Chủ tịch hội Liên hiệp Doanh nghiệp Việt Nam – Hungary cho rằng, chừng nào mà các nhà hoạch định chính sách "chưa thấy có nhu cầu" phải có những số liệu chính xác thì ngành thống kê khó lòng được coi trọng.

Ông nói: “Chừng nào mà còn có cái chế độ độc quyền, hay là cái chế độ toàn trị hết tất cả mọi thứ kể cả thông tin, thì những căn bệnh như thế không bao giờ có thể chữa khỏi được cả.”

Ông Quang A từng là viện trưởng Viện nghiên cứu phát triển IDS, đồng sáng lập với tám nhà nghiên cứu kinh tế - xã hội có tên tuổi khác tại Việt Nam.